De aanleiding

In Sint Pancras verliep de Tweede Wereldoorlog, in vergelijking met andere plaatsen, relatief rustig. In de laatste dagen werd dat helemaal anders. Op Texel was het 822e bataljon van de Wehrmacht gevestigd dat voor een groot deel bestond uit Georgische krijgsgevangenen. Zij waren gevangengenomen aan het Oostfront en kregen daar de keuze om naar een krijgsgevangenkamp te gaan of mee te vechten met de Duitsers. Gezien de erbarmelijke omstandigheden in de kampen, kozen veel gevangengenomen soldaten voor de Wehrmacht.

Bij het naderende einde van de oorlog besloten de Georgiërs in opstand te komen tegen de Duitsers om ze te laten zien dat zij niet vrijwillig gekozen hadden voor hun baan in het Duitse leger. Een bloederige opstand was het gevolg en het verzet wilde voorkomen dat de bezetter hulptroepen en goederen kon sturen om de opstand de kop in te drukken. Het verzet uit de Zaanstreek riep het verzet uit Sint Pancras op om het spoor te saboteren, om zo de versterking van Duitse troepen en materieel via het spoor richting Texel kon worden gestopt.

Het gevolg

Het verzet uit Sint Pancras weigerde, het einde van de oorlog was in zicht en de Duitsers hadden gedreigd met represaillemaatregelen. De opdracht werd opgepikt door andere verzetsmensen en in de nacht van 14 op  15 april 1944 werd de spoorbrug bij het Meertje van Leyen (tussen de spoorwegovergang op de Bovenweg en het station Alkmaar Noord) opgeblazen. Diezelfde dag werden twintig willekeurige gevangenen uit de Weteringschans gevangenis naar Sint Pancras gebracht en bij de spoorwegovergang in koelen bloede geëxecuteerd.

De 20 van Pancras is gebaseerd op deze geschiedenis, maar is geen exacte weergave hoe het gegaan is.